- Większość samorządów w Polsce żyje kwestią weta rządu wobec budżetu Unii Europejskiej. Doskonale zdajemy sobie sprawę, że bez środków unijnych (na które mamy już przygotowane projekty) przyszłość naszych miast będzie niezwykle trudna. Z tych pieniędzy planowaliśmy m.in. stację pozyskiwania i uzdatniania wody dla Wałbrzycha i regionu. Tej wody już brakuje. Zakładaliśmy ogromny program dofinansowania wymiany pieców węglowych, by je likwidować na rzecz innych źródeł ciepła, planowaliśmy rewitalizację Sobięcina - przebudowę kamienic oraz wielki program remontu dróg na Sobięcinie czy Podgórzu. Ten Fundusz to pewien fundusz sprawiedliwości dla Wałbrzycha, dla mieszkańców, którzy przeżywali ciężkie chwile po upadku przemysłu. W dobie pandemii każde pieniądze, które mogą do nas płynąć są dla nas bezcenne. Dlatego radni Wałbrzycha przygotowali na sesję apel do rządu i premiera, aby nie stosować tego weta. Tu nie chodzi o fanaberie. To dla nas kwestia być, albo nie być - apeluje prezydent Roman Szełemej.
Apel do Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, Prezesa i Członków Rady Ministrów oraz parlamentarzystów.
Radni Gminy Wałbrzych, w poczuciu odpowiedzialności za wspólnotę lokalną, kierując się wyrażoną w Konstytucji potrzebą współpracy ze wszystkimi krajami dla dobra Rodziny Ludzkiej oraz zasadą demokratycznego państwa prawa, urzeczywistniającego zasady sprawiedliwości społecznej i zaniepokojeni pojawiającymi się w przestrzeni publicznej zapowiedziami zawetowania budżetu Unii Europejskiego - Wieloletnich Ram Finansowych Unii Europejskiej na lata 2021-2027, w tym nowego Funduszu Odbudowy
po pandemii koronawirusa wnoszą o przyjęcie i uznanie kwot wynegocjowanych w wieloletnim budżecie Unii Europejskiej na lata 2021-2027 oraz Funduszu Odbudowy, a także o zobowiązanie Prezesa Rady Ministrów do głosowania za przyjęciem tegoż budżetu oraz funduszu.
Od wielu dekad samorządy terytorialne, realizując zadania własne, otrzymują środki finansowe z budżetu państwa niewspółmierne do ilości wykonywanych i powierzonych zadań własnych i zleconych. Wysokość niedoszacowania wzrasta z roku na rok, w tym ostatnio w wyniku niekorzystnych zmian w zakresie podatku PIT, CIT, ale równie w zakresie finansowania systemu oświaty. Skutki negatywnych dla finansów samorządu terytorialnego decyzji na szczeblu centralnym (jak np. dokonane w lipcu 2019 r. zmiany
w podatku PIT) powodują, iż systematycznie spada nadwyżka budżetowa nad wydatkami stałymi, co oznacza wprost zmniejszanie się możliwości inwestowania w rozwój społeczności lokalnej i jakość usług publicznych realizowanych na jej rzecz.
To gmina jako podstawowa jednostka samorządu terytorialnego, tworzy warunki dla rozwoju każdej dziedziny życia ważnej dla człowieka - mieszkańca gminy, powiatu, województwa, kraju. Bez stabilnego rozwoju gmin nie będzie stabilnego rozwoju kraju. Z kolei do stabilnego rozwoju gmin niezbędne jest wiele czynników, ale przede wszystkim realizacja podstawowej zasady konstytucyjnej, tj. zasady adekwatności środków do zakresu nałożonych zadań publicznych wyrażonej w art. 167 ust. 1 Konstytucji R.P.
Z pełną odpowiedzialnością, w oparciu o oficjalne i rządowe dane finansowe informujemy, że miasto Wałbrzych, w związku tylko z ubiegłorocznymi zmianami w zakresie podatku PIT, ,,straciło" w dochodach w bieżącym roku 8,42 mln zł., co będzie przekładać się na utratę dochodów w kolejnych latach coraz wyższe kwoty , tj.: w 2021 r. o 12,39 mln zł., w 2022 r. o 12,81 mln zł., w 2023 r. o 13,19 mln zł., i tak dalej. Są to ogromne straty dla miasta: w perspektywie tylko najbliższych 5 lat jest to kwota ponad 63,96
mln zł. Dla Wałbrzycha oznacza to, że nie zostaną wykonane wyczekiwane od wielu lat przez mieszkańców inwestycje, takie jak: budowa basenu odkrytego, budowa żłobka dla dzieci w dzielnicy Sobięcin, odbudowa stadionu sportowego na Nowym Mieście, czy budowa schroniska dla zwierząt przy ul. Beethovena w Wałbrzychu. Pojawią się także problemy w realizacji bieżących zadań publicznych, związane z koniecznością modernizacji budynków szkół, terenów sportowych przy szkołach, mieszkań komunalnych,
terenów zielonych; dotyczy to także najważniejszych kwestii związanych z dostosowaniem działalności miasta do wymagań ustawy o elektromobilności i paliwach alternatywnych. Zagrożona staje się też realizacja zadań związanych z niską emisją i małą retencją.
Niestabilność fundamentów działania polskich samorządów, w tym brak zapewnienia odpowiedniego finansowania zadań własnych i zleconych, na przestrzeni ostatnich dekad była rekompensowana środkami pomocowymi z Unii Europejskiej. To właśnie dostęp do wielkich środków finansowych (163 mld euro) - począwszy od funduszy przedakcesyjnych - zapewnił silne wsparcie polskich reform, ukierunkowując je na zrównoważony rozwój. Poszczególne gminy pozyskując dotacje i dopłaty w ramach licznych programów operacyjnych mogły, bez kolejnego obciążania finansów samorządu, zadbać o nowe inwestycje w zakresie lokalnego transportu zbiorowego, wodociągów i zaopatrzenia w wodę, kanalizacji i odprowadzania ścieków, kultury fizycznej i turystyki, zieleni gminnej, ochrony środowiska, ochrony zdrowia, dróg gminnych, ulic i mostów, czy też oświaty i edukacji (żłobki, przedszkola i szkoły) oraz pomocy społecznej. Dzięki tym środkom samorządy mogły zadbać o rozwój podmiotowy społeczności lokalnej, stwarzając każdemu szanse na indywidualny rozwój. Uwzględniając stan naszego państwa, tylko dalsza możliwość korzystania ze środków finansowych Unii Europejskiej w kolejnych latach zapewni uruchomienie lokalnych, wciąż jeszcze zbyt słabo wykorzystanych potencjałów.
Nie ma w zasadzie w Wałbrzychu, zapewne i w innych polskich gminach, inicjatywy, która w latach 2014-2020 nie została wsparta bezpośrednio lub pośrednio przez środki finansowe z Unii Europejskiej. W okresie tym Miasto Wałbrzych pozyskało łącznie 800 mln euro netto, które zainwestowano w projekty materialne i niematerialne. Dlatego też wynegocjowane obecnie kwoty, jak wskazywano w oficjalnych komunikatach z udziałem Prezesa Rady Ministrów, w wieloletnim budżecie Unii Europejskiej oraz
Funduszu Odbudowy w wysokości 173 mld euro wsparcia na rzecz Polski, są w naszej ocenie niebywałą szansą dla rozwoju nie tylko całej Polski i ogólnokrajowych przedsięwzięć, ale także dla naszego miasta i jego mieszkańców. Tylko porozumienie w sprawie wieloletniego budżetu na lata 2021-2027 oraz Funduszu Odbudowy zapewni kolejny stały dopływ europejskich środków, które pozwolą na realizację następnych potrzebnych inicjatyw dla naszego miasta i jego mieszkańców.
W społecznościach lokalnych szczególnie oczekiwany jest Fundusz Odbudowy, który ma zapewnić sfinansowanie odbudowy i pobudzenia gospodarki po obecnej stagnacji. Fundusz Odbudowy ma wesprzeć walkę ze skutkami obecnej pandemii, pobudzić inwestycje i ochronić miejsca pracy. Polska gospodarka i polscy/wałbrzyscy przedsiębiorcy mocno ucierpieli w wyniku obostrzeń wprowadzonych w związku z pandemią koronawirusa SARS-CoV-2. Nadal realne jest zagrożenie powszechnej upadłości i likwidacji
firm, utraty miejsc pracy, pogorszenia sytuacji bytowej mieszkańców Polski i Wałbrzycha. Wiele przemawia za tym, że obecnie mamy do czynienia w kraju z jednej strony z poważnym zagrożeniem zdrowia publicznego, z drugiej strony stoimy na skraju gospodarczej, społecznej i finansowej katastrofy.
Społeczności lokalne i regionalne bez dostępu do narzędzi finansowych, które ułatwią odbudowę społecznogospodarczego potencjału po kryzysie spowodowanym pandemią, nie poradzą sobie same w warunkach niestabilnej polityki finansowej. Zachwiana zostanie zwłaszcza ciągłość podstawowych usług publicznych i rozwój infrastruktury technicznej oraz społecznej, a to może prowadzić do degradacji istniejącej infrastruktury technicznej i społecznej. Obiektywnie, jedyną obecnie realną szansą na odbudowę polskiej i lokalnej gospodarki oraz realnym wsparciem dla przedsiębiorców i gwarancją utrzymania miejsc pracy są
właśnie fundusze unijne.
Jako radni Gminy Wałbrzych wyrażamy głębokie zaniepokojenie możliwością zawetowania zwłaszcza tych funduszy unijnych, które w Wieloletnich Ramach Finansowych za lata 2021-2027, jak również w Funduszu Odbudowy, mają być przeznaczone na proces sprawiedliwej transformacji na obszarach pogórniczych oraz na wsparcie inwestycji służących ochronie środowiska, klimatu oraz finansowania procesów modernizacji rolnictwa i przemysłu. Te ogromne, znacznie większe od dotychczas pozyskanych, środki finansowe są szczególnie oczekiwane w miastach takich jak Wałbrzych, który ponad 20 lat temu po zamknięciu kopalń dawnego Dolnośląskiego Zagłębia Węglowego i likwidacji przemysłu górniczego, pomimo wielu deklaracji i werbalnych zobowiązań kolejnych władz rządowych, został pozostawiony bez wsparcia ze strony państwa.
Ukierunkowane wsparcie, jakim jest Fundusz Sprawiedliwej Transformacji, ma nam pomoc zrekompensować również negatywne skutki transformacji społeczno-gospodarczej, z którymi walczymy od lat. Wałbrzych, jako jeden ze stu regionów w kraju, dzięki tym środkom ma szansę po latach zniwelować skutki transformacji politycznej, gospodarczej, energetycznej oraz obecnej polityki klimatycznej. Komisja Europejska słusznie zauważyła, że wyludnienie, ubóstwo, a także porzucone problemy geologiczne
związane z podziemnymi strukturami górniczymi uniemożliwiają skuteczny rozwój regionów takich jak nasz. Przygotowane przez Gminę Wałbrzych wstępne projekty w ramach Terytorialnego Planu Sprawiedliwej Transformacji dotyczą wielu zagadnień, które mają łagodzić powstałe przez lata i porzucone przez władze rządowe problemy społeczne, gospodarcze i środowiskowe. W przypadku zawetowania przez Polskę budżetu Unii Europejskiej oraz Funduszu Odbudowy przeznaczonego na wsparcie gospodarek europejskich, które ucierpiały z powodu pandemii koronawirusa poniższe programy i projekty nie będą mogły być zrealizowane w Wałbrzychu:
1) zbudowanie niezbędnej stacji uzdatniania wody pokopalnianej dla Wałbrzyskiego Związku Wodociągów i Kanalizacji,
2) dopłaty do wymiany pieców węglowych dla mieszkańców Wałbrzycha,
3) finansowanie indywidualnych instalacji fotowoltaicznych w domkach jednorodzinnych i budynkach wspólnotowych,
4) likwidacja kotłów węglowych w ciepłowniach na terenie Wałbrzycha,
5) zakup nowoczesnych autobusów ekologicznych z wykorzystaniem energii elektrycznej i wodoru,
6) finansowanie działań badawczych i innowacji oraz wspierania transferu zaawansowanych technologii, służących rozwojowi nowoczesnej gospodarki w Wałbrzychu i subregionie wałbrzyskim,
7) rewitalizacja kompleksowa w dzielnicy Sobięcin, Podgórze obejmująca budynki komunalne i przestrzeń publiczną,
8) program modernizacji i podnoszenia jakości instalacji segregacyjnej (RIPOK) przy ul. Beethovena w ramach rozwoju gospodarki o obiegu zamkniętym.
Te ambitne, oczekiwane przez mieszkańców projekty, nie będą mogły być zrealizowane bez wsparcia zewnętrznego w postaci środków finansowych z Unii Europejskiej.
Z uwagi na powyższe, jako radni Gminy Wałbrzych apelujemy o zawarcie porozumienia w sprawie budżetu Unii Europejskiej na lata 2021-2027 oraz Funduszu Odbudowy, a także zobowiązanie Prezesa Rady Ministrów do głosowania za przyjęciem budżetu Unii Europejskiej - Wieloletnich Ram Finansowych Unii Europejskiej na lata 2021-2027 oraz Funduszu Odbudowy. W konsekwencji
apelujemy o niekorzystanie z prawa weta, które pozbawiłoby także naszą gminę niezbędnego finansowego wsparcia w ramach wspomnianego budżetu i funduszu, tak koniecznego w aktualnej sytuacji kraju, a przy tym mogłoby zmarginalizować pozycję naszego kraju na arenie międzynarodowej.
