Maisie- sześcioletnia dziewczynka, która staje się przyczyną nienawiści, następnie obiektem konfliktu, a w końcu niechcianą i przesuwaną z kąta w kąt zabawką, która przestała być istotna w przepychankach rozwiedzionych rodziców. Wrażliwa, nieskażona fałszem, naiwnie wierząca w dobro świata istota w jednym momencie staje się dojrzałą osobą, która musi przetrwać rozwód rodziców niezdających sobie sprawy z krzywdy, jaką wyrządzają córce.
Powieść Henry'ego Jamesa rozpoczyna się wynikiem rozprawy rozwodowej Idy i Beale'a Farange- od początku dla czytelnika oczywiste jest, że tych dwoje się nienawidzi i to za ich przyczyną rozpocznie się bitwa, a może raczej wojna- wojna nie o dziecko, nie o to, co im obojgu się należy, nie o to, by rozstać się z godnością- wojna, w której zwycięża ten, który bardziej upokorzy, oczerni, a wreszcie zniszczy to drugie. Można by rzec, że to historia, jak każda inna, rozgrywająca się na co dzień (i w tym również tkwi geniusz zawsze aktualnych powieści Jamesa), gdyby nie fakt, że obok tej pary jest jeszcze dziecko. Doskonale rozumiejąca, o przerażająco trzeźwym umyśle, przenikliwa Maisie. Kiedy sprawa zaczyna się rozwijać, dziewczynka jest przedmiotem sądowych rozpraw- żadne z rodziców nie chce odpuścić, walczą oni o prawa rodzicielskie, bynajmniej nie z miłości, czy troski, ale mając na celu własny triumf nad byłym małżonkiem. Później jednak sytuacja zmienia się diametralnie- Maisie staje się dla obojga rodziców ciężarem spychanym z jednego na drugie. Nieszczęście, brak rodzicielskiej czułości, przedwczesne wejście w dorosłość- to problemy, w obliczu których staje sześciolatka.
"What Maisie knew", czyli powieść Henry'ego Jamesa w 2012 roku doczekała się amerykańskiej ekranizacji- film jest uwspółcześnioną wersją powieści, bohaterowie żyją w obecnych realiach, a nie na początku XX wieku, kiedy książka została napisana (dokładnie był to rok 1907), jednak fabuła i poruszana kwestia dziecka rozwiedzionych rodziców pozostaje ta sama. W rolę matki Maisie- Susannę (w książce Ida) wciela się Julianne Moore, "niedobrego papę" Beale'a gra Steve Coogan, natomiast tytułowa Maisie zagrana została przez uroczą Onatę Aprile.
Jedyne polskie wydanie "O czym wiedziała Maisie" wydawnictwa Prószyński i S-ka opatrzone jest oryginalną przedmową autora, która otwierała wydany w latach 1907- 1909 zbiór jego prozy. Słowa Jamesa dają czytelnikowi obraz okoliczności, w jakich powstawała książka, momentu, w którym urodziła się myśl o powieści w głowie autora i wyjaśnienia, co do fabuły.
Książka napisana jest bardzo sprawnie, a uwaga czytelnika skupia się dokładnie na tych szczegółach, na podkreśleniu których Jamesowi zależało najbardziej: na przemyśleniach, a więc i psychice Maisie oraz na sytuacjach, których wydźwięk pozornie nie wróży niczego złego, a które stają się tragedią dziecka. Recenzenci "O czy wiedziała Maisie" doceniają powieść szczególnie dzięki jej stylistyce i narracji, jednak te są momentami irytujące- narrator usiłuje zawiązać z czytelnikiem pewną relację, zadaje mu pytania retoryczne, swoich przemyśleń nie kieruje w eter, ale dokładnie do odbiorcy. Ten brak dystansu może przeszkadzać- nieprzezroczysty narrator nie pozwala skupić się na akcji uzurpując całą atencję czytelnika.
Henry James to z pewnością ciekawe zjawisko w literaturze światowej, a pierwszy polski przekład "O czym wiedziała Maisie" jest nie tylko poruszającą historią, ale również popisem prozatorskiego kunsztu XX- wiecznego amerykańskiego pisarza.
Henry James, O czym wiedziała Maisie, Prószyński i S-ka 2012
