Zachowek - czym jest?
Zanim przejdziemy do bardziej skomplikowanych kwestii, warto wpierw wyjaśnić, czym dokładnie jest ten zachowek. Otóż to uprawienie, którego zadaniem jest ochrona osób spokrewnionych ze spadkodawcą, którzy mogliby zostać powołani do spadku przez wzgląd na przepisy ustawy. Do tych osób należą: dzieci, wnuki i każdy potomek tej osoby, a także małżonek czy rodzice.
Te wymienione wyżej osoby mogłyby zażądać pieniężnego zadośćuczynienia od osoby lub osób, które zamiast nich zostały powołane do spadku, nabyły do niego prawa. Takie sytuacje zdarzają się w wtedy, kiedy spadkodawca zdecyduje się na samodzielne rozporządzenie swoim majątkiem, pomijając przy tym osoby spokrewnione bardzo blisko. Z tego właśnie powodu krewni dopominają się zapłaty z tytułu zachowku.
Komu przysługuje prawo z tytułu zachowku?
Prawo do zachowku obowiązuje w sytuacji, kiedy spadkodawca z sobie tylko znanych względów pomija swoich krewnych w testamencie, w ostatniej woli. Może on powierzyć swój cały majątek przyjacielowi, bliskiej przyjaciółce, lub tylko jednemu członkowi rodziny, z pominięciem pozostałych.
Zatem komu przysługuje zachowek? Jeśli w chwili śmierci spadkodawcy posiadał on małżonka bądź dzieci, uprawniony do zachowku jest ten, kto otrzymałby spadek w pierwszej kolejności, jak jest zapisane w dziedziczeniu ustawowym. Rodzicom spadkodawcy przysługuje zachowek w momencie, kiedy nie miał on ani dzieci, ani małżonka.
Ile może wynosić zachowek?
W przypadku zapłaty zachowku można mówić jedynie o kwocie pieniężnej. Nie istnieje żaden substrat zachowku. Tak wynika z zapisów zwykłych i poleceń, jednak można odzyskać rzeczy, z którymi osoba jest sentymentalnie związana tylko i wyłącznie za porozumieniem obydwu stron. To już leży w gestii osoby, która otrzymała spadek na drodze testamentu.
Obliczanie zachowku - jak się odbywa?
W obliczaniu zachowku nie można mówić o łatwym procesie. Wszystko bowiem zależy od tego, kim jest osoba ze spadkobierców niegodnych, jak blisko jest spokrewniony ze spadkodawcą. Jest to jeden z kilku czynników, które zazwyczaj bierze się pod uwagę. W momencie obliczania zachowku uwzględnia się wysokość darowizn uczynionych na spadkodawcę za życia, liczba osób, które są uprawnione do zachowku w przypadku dziedziczenia ustawowego oraz treści testamentu.
Ważną zasadą, która została zawarta w kodeksie cywilnym jest, iż osobie, która ma prawo do należnego mu zachowku, przysługuje połowa wysokości spadku. Jeśli prawo do zachowku ma jedna osoba, wtedy całość idzie do niej, jednak w sytuacji, kiedy tych osób jest więcej, połowę wartości spadku dzieli się wśród tych osób.
Warto nadmienić, że w trakcie obliczenia należnego uprawnionemu zachowku bierze się pod uwagę również te osoby, które zachowek odrzuciły. Nie ma to dla sądu żadnego znaczenia.
Substrat zachowku - co to jest?
Substrat zachowku to nic innego, jak obliczenie, dzięki któremu można wyegzekwować zachowek nawet w sytuacji, kiedy spadkodawca rozdzielił swój majątek jeszcze przed śmiercią, przez momentem ogłoszenia testamentu. Wtedy krewni mogą starać się o zachowek, nawet jeśli w dniu śmierci majątek wynosi 0. Jak więc widać, w obliczaniu zachowku należnego małżonkowi czy innemu członkowi rodziny, dolicza się także darowizny.
Żądanie zapłaty zachowku
Roszczenie o zapłatę sumy pieniężnej potrzebnej na pokrycie zachowku można wystosować na drodze polubownej, jak i na drodze sądowej. Wszystko zależy od jednej oraz drugiej strony. Całość można sporządzić na zasadzie ugody, gdzie wypisuje się wszystkie elementy składające się na majątek spadkowy oraz wartość zachowku. Osoba, która jest uprawniona do zachowku powinna sporządzić dokument, w którym poświadczy, że otrzymana została określona kwota pieniężna.
Jeśli jednak dwie strony nie dojdą do porozumienia, sprawa może zostać rozwiązana w sądzie. Można tam złożyć pozew o zachowek. Dokument ten musi spełniać wszelkie cechy pozwu, jakie zostały określone w kodeksie postępowania cywilnego. Opłata od takiego pozwu to ok. 5% od wartości uzyskanego później zachowku. W sytuacji, jeśli przed sąd zostanie powołany biegły, koszty te mogą wzrosnąć.
Przedawnienie zachowku
Jak w przypadku innych spraw, zachowek ma swój termin. Jeśli w ciągu pięciu lat spadkobierca ustawowy nie zgłosi swoich roszczeń wobec spadkobiercy ustanowionego drogą testamentową, w takiej sytuacji następuje przedawnienie zachowku.
Jak uniknąć zapłaty zachowku?
Często w takich sprawach, które dotyczą spadku, rodziny borykają się nieuczciwymi krewnymi. W spadku często widać "łatwe pieniądze" uzyskane praktycznie bez wysiłku. I nawet, jeśli spadkodawca całkowicie wykluczy jakąś osobę ze spadku, niemożliwe jest całkowite wyłączenie go z prawa do zachowku, a co za tym idzie - nie można zagwarantować spadkobiercy, że nie będzie musiał zapłacić zachowku.
Materiał przygotowano na podstawie informacji pochodzących z serwisu: https://zachowek.biz.pl/.
