W czwartek 29 września 2022 r. zastępca prezesa Instytutu Pamięci Narodowej dr Mateusz Szpytma wręczył we Wrocławiu Krzyże Wolności i Solidarności. Są to wyjątkowe odznaczenia dla zasłużonych opozycjonistów z czasów PRL. Jest to znak pamięci polskiego państwa o tych, którzy walczyli o odzyskanie przez Polskę pełnej niepodległości w czasach komunizmu.
W Dolnośląskim Urzędzie Wojewódzkim kilkunastu działaczy opozycji antykomunistycznej zostało uhonorowanych Krzyżem Wolności i Solidarności. W imieniu Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Andrzeja Dudy uhonorowania dokonał zastępca prezesa Instytutu Pamięci Narodowej dr Mateusz Szpytma. W swoim wystąpieniu podkreślił, że odznaczeni pochodzili z różnych środowisk, byli w różnym wieku, ale łączyło ich to, że w czasach dyktatury komunistycznej pragnęli wolnej i suwerennej Polski.
Kiedy nie było mowy o żadnych wyróżnieniach czy orderach, spotykały Was różne prześladowania tj. strata pracy, aresztowania, internowanie itd. To wy, mimo to, działaliście na rzecz solidarności i wolności. Po tych wszystkich latach, teraz Polska Wam za to dziękuje.
Jarosław Kresa, wicewojewoda dolnośląski, podkreślił, że dzisiejsze odznaczenia są dowodem na to, że Polska pamięta o ich heroicznych czynach. Podziękował także odznaczonym za ich wielką odwagę, jaką była decyzja o działalności w opozycji antykomunistycznej. W imieniu odznaczonych głos zabrał Mirosław Józef Łapa.
Uroczystość wręczenia Krzyży Wolności i Solidarności poprowadził Paweł Rozdżestwieński, dyrektor Oddziału IPN we Wrocławiu.
Po zakończonych uroczystościach, zgromadzeni udali się pod tablicę pamiątkową poświęconą śp. Kornelowi Morawieckiemu, gdzie złożono kwiaty.
Krzyżem Wolności i Solidarności zostaną odznaczeni:
Pan Piotr Buzar
Pan Stanisław Grzegocki
Pan Stanisław Janas
Pan Kazimierz Kowalczuk
Pan Jerzy Maciej Langer
Pan Mirosław Józef Łapa
Pan Ryszard Jan Łoziński
Pan Zbigniew Maj
Pan Jan Janusz Morawiecki
Pani Janina Teresa Niechajowicz
Pan Andrzej Stanisław Olszewski
Pan Tomasz Orlicz
Pan Jerzy Jacek Pilchowski
Pan Robert Franciszek Prus
Pan Dariusz Paweł Salamaga
Pan Tomasz Zbigniew Truszkowski
Pan Artur Woś
Krzyż Wolności i Solidarności został ustanowiony przez Sejm 5 sierpnia 2010 roku. Po raz pierwszy przyznano go w czerwcu 2011 roku, przy okazji obchodów 35. rocznicy protestów społecznych w Radomiu. Krzyż nadawany jest przez Prezydenta RP, na wniosek prezesa Instytutu Pamięci Narodowej, działaczom opozycji wobec dyktatury komunistycznej, za działalność na rzecz odzyskania przez Polskę niepodległości i suwerenności lub respektowanie praw człowieka w PRL. Pierwowzorem Krzyża Wolności i Solidarności jest Krzyż Niepodległości z II RP.
Langer Jerzy Maciej ur. 1948 r.
Pan Jerzy Langer w dniach 26-31 sierpnia 1980 r. uczestniczył w strajku na terenie Wytwórni Elementów Prefabrykowanych Wałbrzyskiego Przedsiębiorstwa Budowlanego. Od września 1980 r. należał do NSZZ „Solidarność”. W 1982 r. był współorganizatorem pomocy dla internowanych w Wałbrzychu, m.in. od stycznia 1982 r. do listopada 1983 r. zbierał składki na pomoc dla represjonowanych. W okresie od stycznia 1982 r. do marca 1983 r. był członkiem Tajnej Komisji Międzyzakładowej NSZZ „Solidarność”, następnie do lutego 1988 r. Tymczasowej Komisji Oddziału „Solidarność” Województwa Wałbrzyskiego. W latach 1982-1984 Jerzy Langer był drukarzem „Niezależnego Słowa”, a w latach 1983-1984 „Informatora Wałbrzyskiego”. W okresie pomiędzy 1982-1989 organizował i koordynował działania sieci kolportażu w Wałbrzychu oraz współorganizował manifestacje na terenie miasta.
19 grudnia 1983 r. Jerzy Langer został zatrzymany, a dwa dni później aresztowany pod zarzutem rozpowszechniania od marca do grudnia 1983 r. na terenie Wałbrzycha nielegalnych pism sygnowanych przez NSZZ „Solidarność”. Areszt uchylono 6 sierpnia 1984 r., a śledztwo umorzono na mocy przepisów ustawy o amnestii. 4 września 1985 r. ponownie został aresztowany pod zarzutem rozpowszechniania nielegalnych wydawnictw. Na wolność wyszedł 24 grudnia 1985 r. Jednak już 4 stycznia 1986 r. aresztowano go po raz kolejny w związku z powyższymi zarzutami. Wyrokiem Sądu Rejonowego w Wałbrzychu z 27 lutego 1986 r. został skazany na 6 miesięcy więzienia. Został zwolniony 13 marca 1986 r. Ponadto Jerzy Langer był dwukrotnie karany przez Kolegium Rejonowe ds. Wykroczeń przy Prezydencie Miasta Wałbrzycha: za uczestnictwo 11 maja 1986 r. w nielegalnym zgromadzeniu o charakterze religijnym oraz za udział w związku, który rozwiązano, poprzez sygnowanie w imieniu Tymczasowej Komisji Oddziału woj. wałbrzyskiego NSZZ „Solidarność” pisma ulotnego, wzywającego do akcji strajkowych. W latach 1984-1989 Jerzy Langer był współorganizatorem pielgrzymek do Krzeszowa i na Jasną Górę, koncertów, spektakli i wykładów w ramach Duszpasterstwa Ludzi Pracy przy parafii pw. św. Józefa Robotnika w Wałbrzychu, od 1986 r. Tygodni Kultury Chrześcijańskiej i KIK. W okresie 1987-1989 Jerzy Langer był członkiem Komisji Interwencji i Praworządności (KLiP) „Solidarność” w Wałbrzychu i współpracował z KIiP Dolny Śląsk we Wrocławiu. W grudniu 1987 r. był współzałożycielem, a następnie do 1989 r. członkiem Regionalnej Komisji Wykonawczej NSZZ „Solidarność” Dolny Śląsk. W okresie 1988-1989 był uczestnikiem regionalnych i lokalnych spotkań opozycjonistów.
Pilchowski Jerzy Jacek ur. 1950 r.
Pan Jerzy Pilchowski w latach 1977-1980 był współpracownikiem Komitetu Samoobrony Społecznej KOR oraz Biura Interwencyjnego KSS KOR. Od 1979 r. do 1980 r. pełnił funkcję redaktora niezależnego pisma „Robotnik” oraz współpracował z Niezależną Oficyną Wydawnictwem NOWa. W 1979 r. został sygnatariuszem Karty Praw Robotniczych. W styczniu 1980 r. uczestniczył w pracach Komisji Helsińskiej przy opracowaniu dokumentu: ,,Raport Madrycki. O przestrzeganiu praw człowieka i obywatela w Polsce”. W sierpniu 1980 r. Jerzy Pilchowski wziął aktywny udział w strajku w Kopalni Węgla Kamiennego „Thorez” w Wałbrzychu. Od 28 sierpnia 1980 r. pełnił funkcję wiceprzewodniczącego Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego, brał udział w negocjacjach z władzami miasta i województwa. Od września 1980 r. zasiadał w Międzyzakładowej Komisji Wolnych Niezależnych Związków Zawodowych oraz był członkiem Zespołu Doradczo-Konsultacyjnego Międzyzakładowego Komitetu Założycielskiego. W maju 1981 r. uczestniczył w Walnym Zjeździe Delegatów NSZZ „Solidarność” Województwa Wałbrzyskiego. W 1981 r. współorganizował Dział Informacji Związkowej Zarządu Regionu NSZZ „Solidarność” oraz współtworzył ,,Biuletyn Informacyjny” oraz pismo ,,Niezależne Słowo”. Ponadto zajmował się kolportażem niezależnych pism i książek oraz organizował spotkania ze znanymi działaczami antykomunistycznymi. 13 grudnia 1981 r. został internowany, był przetrzymywany w Ośrodkach Odosobnienia w Kamiennej Górze, Nysie i Uhercach. 18 listopada 1982 r. ze względów rodzinnych udzielono mu tygodniową przepustkę, z której nie powrócił do miejsca odosobnienia. 25 listopada 1982 r. został zatrzymany i aresztowany, a następnie osadzony w Areszcie Śledczym KW MO w Wałbrzychu. 7 grudnia 1982 r. uchylono decyzję o jego internowaniu. Areszt opuścił 12 grudnia 1982 r. W marcu 1983 r. wyemigrował do USA. Tam kontynuował działalność opozycyjną, angażował się w finansową i polityczną pomoc dla podziemnych struktur NSZZ „Solidarność”.
Źródło: IPN Wrocław
Foto: Dominik Wojtkiewicz (IPN)
