Obóz koncentracyjny Gross-Rosen jako filia KL Sachsenhausen powstał w sierpniu 1940 roku i był przeznaczony dla więźniów pracujących w miejscowym kamieniołomie granitu. Pierwsza grupa więźniów dotarła tam 2 sierpnia 1940 roku. Z początkiem maja 1941 roku obóz Gross-Rosen uzyskał status samodzielnego obozu koncentracyjnego. Na początku swego istnienia, przez pierwsze dwa lata, obóz był niewielki, skoncentrowany na pracy w kamieniołomie. Mordercza, 12-godzinna praca, głodowe racje żywnościowe, brak odpowiedniej opieki lekarskiej oraz brutalne traktowanie przez załogę SS i więźniów funkcyjnych prowadziły do wysokiej śmiertelności. Gross-Rosen szybko zyskał reputację jednego z najcięższych obozów koncentracyjnych.
W 1944 roku rozpoczęła się rozbudowa obozu, zmieniając jego charakter. Wokół Gross-Rosen powstało około 100 filii, głównie na terenie Dolnego Śląska, Sudetów i Ziemi Lubuskiej. Do największych należały AL Fünfteichen w Jelczu, cztery obozy we Wrocławiu (Breslau), Dyhernfurth w Brzegu Dolnym, Landeshut w Kamiennej Górze oraz zespół obozów Riese w Górach Sowich.
Łącznie przez Gross-Rosen, zarówno obóz macierzysty, jak i jego filie, przeszło około 125 000 więźniów, w tym również nierejestrowani więźniowie przywożeni na egzekucję, na przykład 2 500 radzieckich jeńców wojennych. Szacuje się, że obóz Gross-Rosen pochłonął życie około 40 000 osób. Najtragiczniejszym okresem w historii obozu była jego ewakuacja. Podczas transportów, które trwały nawet kilka tygodni, zginęło wiele tysięcy więźniów. Od jesieni 1943 roku do lutego 1945 roku na terenie KL Gross-Rosen działał wychowawczy obóz pracy wrocławskiego gestapo (AEL), przez który przeszło 4 200 więźniów.
