26 marca 2021 przed wejściem do Starej Kopalni w Wałbrzychu – dzięki współpracy dr Katarzyny Pawlak-Weiss z IPN i Jana Jędrasika, dyrektora Centrum Nauki i Sztuki Stara Kopalnia – stanęła wystawa IPN „Tu rodziła się Solidarność”. Opowiada ona o początkach „Solidarności” w regionie wałbrzyskim.
To kolejna odsłona wystawy, która od ubiegłego roku w związku z 40. rocznicą powstania Solidarności jeździ po całej Polsce. Była już prezentowana w kilkudziesięciu miastach, a teraz zawitała do Wałbrzycha.
O wydarzeniach roku 1980 zazwyczaj mówi się w kontekście wydarzeń w Gdańsku, Szczecinie, Jastrzębiu-Zdroju czy Wrocławiu. Tymczasem „Solidarność” rodziła się w każdym miejscu Polski, także w Wałbrzychu.
Wystawą przypominamy, że już pod koniec lipca 1980 r. protest ekonomiczny prowadzili pracownicy Huty Szkła „Wałbrzych”. Jednak główna fala protestów wałbrzyskich rozpoczęła się 27 sierpnia w Kopalni Węgla Kamiennego „Thorez”, na szybie „Chwalibóg”. Organizatorami strajku byli m.in. Kazimierz Żołnierek, Zdzisław Włodarczyk i Leszek Świder. Była to pierwsza strajkująca kopalnia węgla kamiennego w kraju!
Rano 28 sierpnia 1980 r. do protestujących dołączyli górnicy z szybu „Julia”, którym przewodził Idzi Gagatek, człowiek o wielkim autorytecie. Wkrótce do strajku przystąpili górnicy z KWK „Wałbrzych”, z Jerzym Szulcem na czele.
W godzinach popołudniowych 28 VIII 1980 w Wałbrzychu nie pracował już żaden zakład! Tego samego dnia w kopalni „Thorez” powstał Międzyzakładowy Komitet Strajkowy (MKS) z przewodniczącego Jerzym Szulcem na czele. Komitet Strajkowy wysunął 19 postulatów i poparł strajkujących na Wybrzeżu.
2 września 1980 r. podpisano z władzami PRL porozumienie wałbrzyskie, zawierające 27 punktów, dotyczących m.in. ustanowienia wolnych sobót i niedziel, uregulowania uznania chorób zawodowych, obniżenia wieku emerytalnego czy wolności słowa. Było to trzecie, po Gdańsku i Szczecinie porozumienie w Polsce, torujące jednocześnie drogę czwartemu, zawartemu w Jastrzębiu-Zdroju.
Wystawa IPN „Tu rodziła się Solidarność” będzie w Starej Kopalni prezentowana do 15 kwietnia 2021 r.
